''..Τοὺς τρέμουνε τοὺς μάρτυράς μας οἱ ψευτοθεοί..''
εισαγωγή-σχόλια:Χατζηκώστας Κων/νος
Πέραν των ποιημάτων του έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε πως ο Κωνσταντίνος Π.Καβάφης ήταν γνωστός για την λατρεία του στην Ελληνική Γραμματεία και τις πολιτικές προσωπικότητες της Ελληνιστικής περιόδου (διάδοχοι Μ.Αλεξάνδρου κι έπειτα), το ενδιαφέρον του για τις διαμάχες εθνικών και βυζαντινών και κυρίως το ενδιαφέρον του για την τραγικότητα της
περίπτωσης του Ιουλιανού του Παραβάτη σε αρκετά του ποιήματα.
Όμως, στο τελευταίο του αυτό ποίημα το οποίο έγραψε κοντά στα Χριστούγεννα του 1932 (πέθανε τέσσερις μήνες μετά,
στα γενέθλιά του, 29 Απριλίου 1933), φαίνεται καθαρά πως παίρνει το μέρος των χριστιανών και ειρωνεύεται την ασέβεια και
τη ματαιοδοξία του Ιουλιανού, καθώς και τις προβοκατόρικες ενέργειες των Εθνικών που τον περιστοίχιζαν.
Δεν πρέπει να στεκόμαστε σε ταμπέλες που προωθούνται για κάποιες προσωπικότητες του παρελθόντος.
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης δεν ήταν μόνο ένας πολυσπουδαγμένος ελληνιστής και ομοφυλόφιλος ποιητής. Ίσως και εσκεμμένα έχει αποκρυφτεί από το κατά το ήμισυ αντιχριστιανικό ακαδημα'ι'κό κατεστημένο (του εξωτερικού και το νεοελληνικό) ότι ήταν και ο κατεξοχήν, από τους έλληνες λογοτέχνες, μεγάλος θαυμαστής του έργου του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού καθώς και πολλώνάλλων βυζαντινών συγγραφέων και Πατέρων της Ορθοδοξίας.
στην αρχή της ποιητικής του δημιουργίας.
Το ποίημα αυτό γκρεμίζει τις εντυπώσεις για το άτομό του, που κάποιους συνέφερε να επικρατούν όσο ζούσε. Κι ούτε σαν
ένα είδος μετάνοιας μπορεί να καταχωρηθεί. Έτσι κι αλλιώς, πάντα τον χαρακτήριζε η αίσθηση του δικαίου, η αγάπη για την
πατρίδα, ο σεβασμός στην Ορθοδοξία, τους Αγίους, τους Μάρτυρες, τα θαύματα.
Στο ποίημα αυτό καταμαρτυρείται το πώς χλευάστηκε ο Ιουλιανός και από την ίδια την Πυθία, καθώς γνωρίζουμε ότι σε άλλο της
χρησμό είχε δηλώσει ''ξεκάθαρα'' (πράγμα σπάνιο γι αυτήν) ότι ''ο Απόλλωνας έφυγε για την προσωπική του πατρίδα, διότι
δεν έχει θέση πια εδώ, εφόσον οι Έλληνες διάλεξαν και διαλέχτηκαν να περιμένουν τον τελευταίο και οριστικό τους
Νέο Διδάσκαλο'' (Το Χριστό). Στο δεύτερο μισό του ποιήματος περιγράφεται με ποιό τρόπο, δήθεν επειδή θα ενοχληθεί ο Απόλλωνας,
ξεθάβουν άνθρωποι του Ιουλιανού λείψανο χριστιανού μάρτυρος και ο Θεός τιμωρεί με μία πυρκαγιά, την οποία βιάζονται
οι εθνικοί να τη φορτώσουν στους χριστιανούς.
Ατόφια λοιπόν η τριάδα των μεγάλων μας ποιητών (Ελύτης, Καβάφης, Σεφέρης) έχουν καταχωρήσει στα κύρια αίτια της
διαχρονικής τους έμπνευσης την Ελλάδα και την Ορθοδοξία. Ας απολαύσουμε τώρα το εν λόγω ποίημα:
ΕΙΣ ΤΑ ΠΕΡΙΧΩΡΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ
Σαστίσαμε στὴν Ἀντιόχειαν ὅταν μάθαμε
Τὰνέα καμώματα τοῦἸουλιανού.
ὉἈπόλλων ἐξηγήθηκε μὲλόγου του, στὴν Δάφνη!
Χρησμὸδὲν ἤθελε νὰδώσει (σκοτισθήκαμε!),
σκοπό δὲν τὸ‘χε νὰμιλήσει μαντικῶς, ἄν πρῶτα
δὲν καθαρίζονταν τὸἐν Δάφνη τέμενός του.
Τὸν ἐνοχλοῦσαν, δήλωσεν, οἱγειτονεύοντες νεκροί.
Στὴν Δάφνη βρίσκονταν τάφοι πολλοί. –
Ἕνας ἀπ’ τοὺς ἐκεῖἐνταφιασμένους
ἦταν ὁθαυμαστός, τῆς ἐκκλησίας μας δόξα,
ὁἅγιος, ὁκαλλίνικος μάρτυς Βαβύλας.
Αὐτόν αἰνίττονταν, αὐτόν φοβοῦνταν ὁψευτοθεός.
Ὅσο τὸν ἔνιωθε κοντά, δὲν κόταε
νὰβγάλει τοὺς χρησμούς του˙ τσιμουδιά.
(Τοὺς τρέμουνε τοὺς μάρτυράς μας οἱψευτοθεοί).
Ἀνασκουμπόθηκεν ὁἀνόσιος Ἰουλιανός,
νευρίασε καὶξεφώνιζε : «Σηκώστε, μεταφέρτε τον,
βγάλτε τον τοῦτον τὸν Βαβύλα ἀμέσως.
Ἀκοῦς ἐκεῖ; ὉἈπόλλων ἐνοχλεῖται.
Σηκῶστε τον, ἀρπάξτε τον εὐθύς.
Ξεθάψτε τον, πάρτε τον ὅπου θέτε.
Βγάλτε τον, διῶξτε τον. Παίζουμε τώρα;
ὉἈπόλλων εἶπε νὰκαθαρισθεῖτὸτέμενος.»
Τὸπήραμε, τὸπήγαμε τὸἅγιο λείψανον ἀλλοῦ˙
Τὸπήραμε, τὸπήγαμε ἐν ἀγάπη κ’ ἐν τιμῆ.
Κι ὡραῖα τωόντι πρόκοψε τὸτέμενος.
Δὲν ἄργησε καθόλου, καὶφωτιὰ
μεγάλη κόρωσε : μιὰφοβερὴφωτιά :
καὶκάηκε καὶτὸτέμενος κι ὁἈπόλλων.
Στάχτη τὸεἰδωλο˙ γιὰσάρωμα, μὲτὰσκουπίδια.
Ἔσκασε ὁἸουλιανός καὶδιέδωσε –
τἰἄλλο θὰἔκαμνε – πὼς ἡφωτιὰἦταν βαλτὴ
ἀπὸτοὺς Χριστιανοὺς ἐμᾶς. Ἄς πάει νὰλέει.
Δὲν ἀποδείχθηκε˙ ἄς πάει νὰλέει.
Τὸοὐσιώδες εἶναι ποὺἔσκασε.
Πηγή